بررسی نگاره‌های نسخه‌های خطی پزشکی تشریح الابدان

موضوع این پژوهش بررسی تصاویر نسخه خطی پزشکی به نام «تشریح الابدان» از ابن الیاس شیرازی است که از ترسیم فیگور انسانی برای نشان دادن دستگاه‌های مختلف بدن استفاده کرده است و بندرت بدان در پژوهش‌ها پرداخته شده است. این تصاویر در عین سادگی جسورانه و دارای نوآوری‌هایی است که در قرن هشت هجری نمونه مشابهی ندارد. هدف از این پژوهش ضمن بررسی ریشه‌های این تصاویر، تحلیل پیکره‌هایی است که از حیث تناسبات، ‌ساده نگاری، واقع‌گرایی و... تأمل برانگیزند. پرسش‌هایی در این زمینه مطرح می‌شود :ریشه‌های این تصاویر کجاست؟ تصاویر این نسخه آیا جنبه‌های زیبایی‌شناسی دارد و اصول هنری زمانه در این آثار تأثیرگذار بوده اند؟ در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری کتابخانه‌ای استفاده شده است. پژوهش حاضر به بررسی ریشه این تصاویر با سه گمانه زنی می‌پردازد: 1. ایران باستان (تحت تأثیر نسخه‌های مانوی 2. یونان (یونان در این مبحث از دانش طب پیشرو بوده است) 3. آسیای میانه (چین و مغولستان سلطه مغول درایران و شباهت‌های این تصاویر به نقاشی‌های چینی). اما در موضوع عناصر زیباشناسی، نتایج نشان می‌دهد استفاده از پرسپکتیو مقامی با استفاده از رنگ و پس و پیش کردن عناصر به طبقه‌بندی اعضای بدن کمک کرده است. همینطور با استفاده از عنصر تخیل و گاه با بهره‌گیری از نوشته و خط، تحرک را القا می‌کند. هنرمند با آزموندن شیوه‌ای نو توانسته از مرزهای اجتماعی و هنری غالب زمانه عبور و با حفظ عنصر خلاقیت به بیان علمی کمک کند.